Jakość prac projektowych ma kluczowe znaczenie przy realizacji inwestycji. Niestety gwarancja jakości na prace projektowe (projekt) jest mniej eksponowana niż gwarancja jakości na same roboty budowlane. Czym jest gwarancja jakości, jakie obowiązki i prawa z niej wynikają oraz na co należy zwrócić uwagę przy jej udzielaniu?

Czym jest gwarancja jakości?

Gwarancja jakości to oświadczenie projektanta, że wykonane prace projektowe spełniają określone standardy. Jest to oświadczenie, że projekt nie będzie miał wad. Gwarancja jakości dotyczy przede wszystkim prawidłowości założeń projektowych, zgodności projektu z normami technicznymi, przepisami prawa. Projektant gwarantuje także, że projekt spełnienia wymagania funkcjonalne i estetyczne określone przez zamawiającego. Dokumentacja projektowa stanowi „dzieło”, co oznacza, że projektant odpowiada za rezultat – efekt swoich prac.

Podstawa prawna gwarancji jakości

W kodeksie cywilnym nie ma odrębnej umowy na wykonanie projektu/prac projektowych. Tym samym także gwarancja jakości na prace projektowe nie jest odrębnie uregulowana. Gwarancja jakości na prace projektowe opiera się zatem na ogólnych przepisach dotyczących umowy sprzedaży (art. 577-581 k.c.).

Zakres gwarancji jakości

Gwarancja jakości na prace projektowe obejmuje najczęściej:

• Zgodność projektu z przepisami prawa – projekt musi spełniać wymogi prawa budowlanego, normy techniczne oraz być zgodny z innymi przepisami szczególnymi, które mają zastosowanie do danego rodzaju działalności np. szczegółowe normy dla zakładów leczniczych.
• Brak wad merytorycznych i technicznych – projekt nie powinien zawierać błędów, które mogłyby wstrzymać realizację inwestycji zgodnie z założeniami tj. projekt musi być zgodny z decyzjami administracyjnymi np. decyzją o pozwoleniu na budowę.
• Kompletność projektu – projekt musi zawierać wszystkie niezbędne elementy i dokumentację potrzebną do realizacji inwestycji

Okres trwania gwarancji

Zgodnie z przepisami „jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana” (art. 577 § 4 k.c.). Z przepisu tego wprost wynika, że jeżeli strony w umowie uzgodnią udzielenie gwarancji, ale nie ustalą terminu gwarancji, to wówczas termin gwarancji będzie wynosił 2 lata (kodeksowy termin gwarancji).

W praktyce termin gwarancji określają strony umowy i jest on dłuższy niż regulacja kodeksowa. Udzielenie gwarancji wiąże się z kosztami, dlatego też określając jej termin należy brać pod uwagę: stopień skomplikowania inwestycji oraz potencjalne ryzyko wystąpienia wad.

W przypadku gwarancji na prace projektowe należy w szczególności uwzględnić okres, w jakim będą wykonywane roboty budowlane w oparciu o ten projekt. Może zdarzyć się, że projekt jest przygotowywany kilka lat przed rozpoczęciem robót budowlanych. Natomiast jego braki, czy błędy najczęściej ujawniają się w trakcie trwania robót budowlanych.

Dlatego też w większości przypadków pozostawienie 2-letniego kodeksowego terminu będzie niewystarczające i nie zabezpieczy interesów zamawiającego projekt.

Obowiązki projektanta a gwarancja

Projektant, udzielając gwarancji, zobowiązuje się do usunięcia ewentualnych wad ujawnionych w trakcie trwania okresu gwarancyjnego. Może to obejmować:

• korekty projektu – w przypadku, gdy projekt zawiera błędy wpływające na jego realizację, projektant ma obowiązek je poprawić,
• przeprojektowanie – jeśli wady projektu są na tyle poważne, że nie można ich naprawić korektami, projektant może być zobowiązany do sporządzenia nowego projektu lub jego części.

Ponadto w ramach gwarancji projektant może zostać zobowiązany do konsultacji technicznych (wielobranżowych) tj. projektant może być zobowiązany do udzielenia dodatkowych wyjaśnień lub wsparcia w trakcie realizacji inwestycji, szczególnie jeżeli projekt wymaga skomplikowanej interpretacji.

Powyższe obowiązki mogą pokrywać się się z obowiązkami projektanta w okresie pełnienia nadzoru autorskiego, o ile autor projektu i projektant pełniący nadzór autorski, to ta sama osoba.

Gwarancja a odpowiedzialność projektanta

Gwarancja jakości nie wyłącza odpowiedzialności projektanta z tytułu rękojmi za wady. Zamawiający może dochodzić swoich roszczeń zarówno na podstawie rękojmi, jak i gwarancji. W praktyce jednak gwarancja często oferuje korzystniejsze warunki – jest to zobowiązanie dobrowolne, którego warunki może precyzyjnie określać umowa.

Na co zwrócić uwagę przy udzielaniu lub korzystaniu z gwarancji?

Przygotowanie umowy na prace projektowe wymaga uwzględnienia w treści umowy postanowień gwarancyjnych. Należy unikać udzielania gwarancji w formie kart gwarancyjnych, czy gotowych wzorców przedkładanych przez projektanta (chyba że ich treść została wcześniej przeanalizowana i zaakceptowana przez zamawiającego).

Za błędną należy uznać praktykę łączącą ustalenie treści gwarancji w umowie, a następnie odwołanie się np. do karty gwarancyjnej mającej stanowić załącznik do umowy. W takim przypadku bardzo często dochodzi do wewnętrznych sprzeczności zarówno co do terminu gwarancji, jak i zakresu zobowiązań gwarancyjnych.

Przygotowując postanowienia umowny w zakresie gwarancji należ zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Precyzyjność umowny – bardzo ważne jest, aby w umowie dokładnie określić, co obejmuje gwarancja jakości oraz jaki jest jej okres trwania.
• Procedura zgłaszania wad – umowa powinna jasno precyzować, w jaki sposób i w jakim terminie zamawiający może zgłaszać wady projektu.
• Procedura usuwania wad – umowa powinna jasno precyzować, w jaki sposób i w jakim terminie wykonawca ma usuwać wady.
• Kary umowne – warto przewidzieć w umowie sankcje, np. kary umowne, na wypadek, gdyby projektant nie wywiązał się z obowiązku usunięcia wad w odpowiednim terminie.
• Wykonawstwo zastępcze – uprawnienie zamawiającego do zlecenia usunięcia wad innemu podmiotowi jest w praktyce najistotniejszym i najskuteczniejszym zabezpieczeniem interesów zamawiającego.

Podsumowanie

Gwarancja jakości na prace projektowe jest ważnym narzędziem zabezpieczającym interesy zamawiającego. Dzięki niej możliwe jest dochodzenie naprawy ewentualnych błędów projektowych i zminimalizowanie problemów na etapie realizacji inwestycji. Zarówno zamawiający, jak i projektant powinni dążyć do precyzyjnego uregulowania kwestii gwarancji w umowie, aby uniknąć nieporozumień oraz zapewnić odpowiedni standard wykonanych prac.